KLASİK ARAP ŞİİRİNDE SERİKA VE ÇEŞİTLERİ

Arap edebiyatı eleştirmenleri ve belâğatçiler, eserlerinde şiir alanındaki eleştirilere de yer vermişler, bu bağlamda şairler arasındaki etkileşim ve şiirde serika [َس ِرقَة (çalma, hırsızlık)] konusu üzerinde de durmuşlardır. Özellikle Abbâsîler döneminde başlayan bu durum, hicrî 4. yüzyılda artarak devam etmiştir. Araplarda serikanın câhiliyye döneminden itibaren mevcut olduğu, bazı şairlerin birbirlerini serika ile suçladıkları ve bazı şairlerin de serika yapmadıklarını iddia ettikleri görülmektedir. Arap belağatçileri ve eleştirmenler ne tür alıntıların serika olduğu ne tür alıntıların serika olmadığı hususu üzerinde durmuşlar, serikayı çeşitli kısımlara ayırmışlar ve konuyu örneklerle açıklamışlardır. Arap edebiyatında şiir hırsızlığı ve alıntısını ifade etmek üzere serika dışında çeşitli kelimeler de kullanılmıştır. Bunlardan biri olan intihâl [ِإ ْن ِت َحال (aşırma)] bazen serika ile eş anlamlı kullanılırken, genellikle serikanın çeşitlerinden biri olarak kullanılmış ve açık bir hırsızlık olması nedeniyle de kabul edilme- miştir. Belağatçiler, bazı şiirlerin serikanın hangi kısmına girdiği veya intihal olup olmadığı konusun- da ihtilaf etmişlerdir. Makalemizde serika kavramı, serikanın tarihçesi, edebiyat eleştirmelerinin ve belâğatçilerin serika konusundaki görüşleri ve serika çeşitleri örnekleriyle ele alınacaktır.