COĞRAFİ İŞARETLİ ÜRÜNLERİN GASTRONOMİ TURİZMİ DESTİNASYONUNA ETKİSİ: İZMİR İLİ ÖRNEĞİ

Anadolu, bulunduğu coğrafi konumun etkilerinden dolayı oldukça zengin bir mutfak kültürünü barındırmaktadır. Ticaret yollarının üzerinde yer alması ve bu topraklarda yaşamış olan uygarlıkların bıraktığı kültürel mirasların etkilerinden ötürü, bugünkü çok çeşitli bir mutfak kültürü meydana gelmiştir. Bununla birlikte, yiyecek ve içecekler üretildikleri ya da kökeninin bulunduğu yörelerin isimleriyle eşleştirilmiştir. Yöresel ürünlerin korunabilmesi, taklitlerinden ayırt edilebilmesi ve ilgili ürünlerin üretim ve tüketim ritüellerinin bozulmadan gelecek nesillere aktarılabilmesi amacıyla coğrafi işaret tescil sistemi uygulaması başlatılmıştır. Coğrafi işaretli ürünlerin ilgili yöreye kazandırılması aynı zamanda turizm endüstrisini de etkilemektedir. Örneğin, festivallerde yöreye özgü olan coğrafi işaret tescilli ürünlerin yer alması, yörenin kalkınmasına katkı sağlamaktadır. Bu etkinliklerde yurt içi ve yurt dışından olmak üzere gastronomi amacıyla seyahat eden ziyaretçiler ağırlanmaktadır. Coğrafi işaret tescili yapılmış olan ürünlerin tanıtımı ve pazarlanması konusunda gerekli çalışmaların yapılması ile ürünün ait olduğu bölgede bir turizm hareketliliği gerçekleştirilebilmektedir. Bu çalışmada, İzmir ilinin 23 adet yöresel ürünü (10 mahreç, 13 menşe işareti) olan, Bergama El Halısı, Bergama Graniti, Bergama Kozak Çam Fıstığı, Bornova Kınalı Bamyası, Bozdağ Kestane Şekeri, Çeşme Kavunu, Ege İnciri, Ege Pamuğu, Ege Sultani Üzümü, Görece Nazar Boncuğu, Gümüldür Mandalinası, Güney Ege Zeytinyağları, İzmir Boyozu, İzmir Kumrusu, İzmir Lokması, İzmir Şambalisi, Kavacık Üzümü, Kuzey Ege Zeytinyağları, Ödemiş Çekişte Zeytinyağı, Ödemiş Patatesi, Seferihisar Mandalinası, Tire Beledi Dokuması ve Urla Sakız Enginarı ürünlerinin tanınırlığının incelenmesi ve bu ürünlerin İzmir ilinin gastronomi turizmine etkisinin olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Yerel paydaşlara yarı yapılandırılmış görüşme soruları uygulanarak elde edilen veriler 20 yerel paydaş ile sınırlandırılmış olup, sesli veya çevrimiçi görüntülü görüşme programları aracılığı ile kayıt altına alınarak elde edilmiştir. Katılımcılardan elde edilen bulgular doğrultusunda, İzmir iline ait coğrafi işaretli ürünlerin gastronomi turizmine olumlu yönde faydası olduğu, yöresel ürünlerin bilinirliği ve tanıtımının güçlendirilmesi halinde etkisinin çok daha fazla artacağı sonucuna ulaşılmıştır. Coğrafi işaretli ürünleri kapsayan festivallerin bölgenin mutfak kültürünün tanıtımını sağladığı, yöreyi ziyaret edenlerin gastronomik açıdan ilgisini arttırdığı ve bu etkinliklerin yerel paydaşları memnun ettiği bilgisi elde edilmiştir.

Anatolia has a very rich culinary culture due to the effects of its geographical location. Due to the fact that it is located on the trade routes and the effects of the cultural heritages left by the civilizations that lived in these lands, a very diverse cuisine culture has emerged today. However, food and drinks are paired with the names of the regions where they were produced or originated. In order to protect local products, to distinguish them from imitations, and to transfer the production and consumption rituals of related products to future generations without spoiling, the application of geographical indication registration system has been started. Bringing geographically indicated products to the relevant region also affects the tourism industry. For example, the presence of geographical indication registered products that are unique to the region contributes to the development of the region. In these events, domestic and foreign visitors traveling for gastronomy purposes are hosted. A tourism activity can be realized in the region where the product belongs, by carrying out the necessary studies on the promotion and marketing of the products for which the geographical indication has been registered. In this study, 23 regional products of Izmir (10 origin, 13 signs of origin), Bergama Hand Carpet, Bergama Granite, Bergama Kozak Pine Nut, Bornova Hennai Okra, Bozdağ Candied Chestnut, Çeşme Melon, Aegean Fig, Aegean Cotton, Aegean Sultani Grape, Görece Evil Eye Bead, Gümüldür Mandarin, South Aegean Olive Oils, İzmir Boyoz, İzmir Kumru, İzmir Lokma, İzmir Şambali, Kavacık Grape, Northern Aegean Olive Oils, Ödemiş Çekişte Olive Oil, Ödemiş Potato, Seferihisar Tangerine, Tire Municipality Weave and Urla Gum Artichokes It is aimed to examine the recognition of these products and to determine whether these products have an effect on the gastronomic tourism of İzmir. The data obtained by applying semi-structured interview questions to local stakeholders was limited to 20 local stakeholders and was obtained by recording through audio or online video interview programs. In line with the findings obtained from the participants, it has been concluded that the geographically indicated products of the province of İzmir have positive benefits for gastronomy tourism, and the effect will increase much more if the awareness and promotion of local products are strengthened. It has been learned that the festivals covering the products with geographical indications provide the promotion of the culinary culture of the region, increase the gastronomic interest of the visitors of the region and that these events satisfy the local stakeholders.