Bektaşilik bağlamında İttihad-Terakki, Masonluk ve Baron Rudolf Von Sebottendorf

Jön Türkler ile başlayıp İttihad-Terakki Cemiyeti ile süregelen liberal hareketin Osmanlı İmparatorluğu’na meşrutiyet rejimini getirmesi, imparatorluğun kaderini değiştirdi. Günümüzde varlıklarını sürdürmemelerine rağmen, fikirlerinin Cumhuriyet’in kurucu kadrolarınca sahiplenilmesi ve bu doğrultuda gerçekleştirilen uygulamaları; bu akım mensuplarının ne denli güçlü bir etki yarattıklarını göstermektedir. Yapılan literatür taramasında, bu liberal hareketin Masonluk ile bağlantılarının çeşitli kaynaklarda defaatle vurgulandığı gözlenmiştir. Aynı şekilde Bektaşilik ile bağlantıları da incelenmiştir. Bu araştırma ile; İttihad-Terakki Cemiyeti üzerinden ortaya konan Masonluk ve Bektaşilik gibi iki ezoterik yapının, siyasi bir ortaklığın ötesinde, teori ve uygulamalar açısından da benzerlik sergileyip sergilemediği saptanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda; Osmanlı İmparatorluğu’nun son yılları ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına şahitlik eden Baron Rudolf von Sebottendorf’un yazmış olduğu “Eski Türk Masonlarının Uygulamaları” kitabı, konuya ışık tutması açısından oldukça faydalı bir kaynak olarak değerlendirilmektedir. 1924 yılında yayımlanan eserde ana hatlarıyla; Masonluk ve Bektaşilik ritüelleri, teori ve uygulamalar üzerinden ele alınmıştır. Yazar, Bektaşiliği “Eski Türk Masonluğu” olarak tanımlarken, gerekçesini benzer ritüeller üzerinden ispatlamaya çalışmıştır.

The liberal movement that started with the Young Turks and continued with the Committee of Ittihad-Terakki brought the constitutional regime to the Ottoman Empire, which changed the fate of the empire. Although they do not survive today, the adoption of their ideas by the constituent staff of the Republic and the practices carried out in this direction; This shows how strong an influence the members of this movement have created. In the literatüre review, it was observed that the connections of this liberal movement with Freemasonry were repeatedly emphasized in various sources. Likewise, its connections with Bektashism were also examined. With this research; It has been tried to determine whether the two esoteric structures such as Freemasonry and Bektashism, which were revealed through the Committee of Ittihad-Terakki, exhibit similarity in terms of theory and practices beyond a political partnership. In this direction; The book “The Practices of Old Turkish Freemasons” written by Baron Rudolf von Sebottendorf, who witnessed the last years of the Ottoman Empire and the first years of the Turkish Republic, is considered as a very useful resource in terms of shedding light on the subject. The main lines of the work published in 1924; Freemasonry and Bektashism rituals are discussed through theory and practices. While the author defines Bektashism as “Old Turkish Freemasonry”, he tried to prove his reason through similar rituals.