REHABİLİTASYON DESTEĞİ ALAN VE ÖZEL EĞİTİM SINIFLARINDA EĞİTİM GÖREN ENGELLİ BİREYLERİN ANNELERİ İLE NORMAL GELİŞİM GÖSTEREN BİREYLERİN ANNELERİNİN STRESLE BAŞ ETME YÖNTEMLERİNİN YAŞAM DOYUMLARI VE UMUTSUZLUK DÜZEYLERİ ÜZERNDEKİ ETKİSİ

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı‟nın 2011 yılı verilerine göre Türkiye‟de bulunan engelli birey nüfusunun oranı %6.9‟dur. Türkiye‟deki 3-18 yaş arası özel gereksinimli bireylerin ve mensup oldukları ailelerin baş etmek zorunda oldukları çeşitli zorluklar olduğu bilinmektedir. Çocuğun aile içinde kabulü, çocuğun engel durumunun aile bireylerinin yaşam doyumunu ve umutsuzluk düzeylerini etkilediği, en çok bakım sağlayan annenin de bu durumdan en çok etkilenen olarak yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeyinin etkilendiği düşünülmektedir. Araştırma kapsamında, “Rehabilitasyon desteği alan ve özel eğitim sınıflarında eğitim gören engelli bireylerin anneleri ile normal gelişim gösteren bireylerin annelerinin yaşam doyumları ve umutsuzluk düzeylerinde stresle baş etme yöntemlerine göre, farklılık var mıdır?” ve “Stres faktörlerinden kaynaklı yaşam doyumları ve umutsuzluk düzeylerinde bir değişkenlik var mıdır?” problemlerine yanıtlar aranmıştır. Çalışma ankete dayalı bir çalışmadır. Çocuğu rehabilitasyon desteği alan 102 anne ve çocuğu normal eğitim alan 102 anne çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmaya katılan annelere; sosyodemografik özelliklerin belirlenmesi için kişisel bilgi formu, yaşam doyumlarının ve umutsuzluk düzeylerinin stresle baş etme yöntemleri üzerindeki etkisini belirlemek için Yaşam Doyumu Ölçeği (YDÖ), Umutsuzluk Ölçeği (UÖ), Stresle Baş etme Yolları Ölçeği (SBYÖ) kullanıldı. Çalışmamıza katılan engelli birey annelerinin yaşam doyumları düşük, umutsuzluk düzeyleri yüksekti. Tüm örneklem gruplarında annelerin stresle baş etme yöntemleri ile yaşam doyumları arasında anlamlı bir ilişki vardı fakat umutsuzluk düzeylerinde anlamlı ilişki bulunamadı. Bu bağlamda aile kendi içinde bu dengeyi bulmakta sosyal desteğe ihtiyaç duyacağı düşünüldüğünden destek aile programlarının ailelerin süreçlerine faydalı olacağı öngörülmektedir. Diğer yandan ise yapılacak olan bu çalışmanın literatüre ve öngörülen programları uygulamaya dair katkı sağlayacağı düşünülmektedir

According to the 2011 data of the Ministry of family and social policies, the proportion of disabled people in Turkey is 6.9%. It is known that individuals with special needs between the ages of 3-18 in Turkey and their families have decidedly different challenges to cope with. It is believed that the child's acceptance in the family, the child's disability status affects the life satisfaction and levels of despair of family members, and the mother who provides the most care is also the most affected by this condition, affecting the level of life satisfaction and despair. As part of the study, “are there any differences in the life satisfaction and hopelessness levels of mothers of disabled people receiving rehabilitation support and studying in special education classes and mothers of people with normal development according to the methods of coping with stress?"and" is there a variability in the levels of life satisfaction and despair caused by stress factors?"answers to his problems have been sought. The study is a survey-based study. 102 mothers whose children received rehabilitation support and 102 mothers whose children received normal education were included in the study. The mothers who participated in the study used a personal data sheet to determine sociodemographic characteristics, the Life Satisfaction Scale (YDÖ), the Despair Scale (UÖ), and the ways to cope with Stress Scale (SBYÖ) to determine the effect of life satisfaction and hopelessness levels on methods of coping with stress. Mothers of disabled individuals who participated in our study had low life satisfaction and high levels of despair. In all sample groups, there was a significant association between mothers ' methods of coping with stress and their life satisfaction, but no significant association was found in levels of decency. In this context, it is assumed that support family programs will be useful for the processes of families, as the family will need social support to find this balance within itself. On the other hand, it is believed that this study will contribute to the literature and implementation of the projected programs