Yunanistan’ın Megali İdea Jeopolitiğinin Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki Güvenliğine Etkisi

Doğu Akdeniz bölgesi, Yunan Megali İdea’sının hedef coğrafyalarından biri olan Kıbrıs adası nedeniyle, Türkiye ile Yunanistan arasında her zaman bir bilek güreşi alanı ola gelmiştir. Bu bölgede gerek Yunanistan, gerekse Türkiye sık sık siyasi, askeri, ekonomik ve egemenlik hakları başlıklarında çıkarlarını korumak üzere, bazı dönemlerde askeri alanda dâhil olmak üzere karşı karşıya gelmişlerdir. Bu karşı karşıya gelişlerde özellikle Yunanistan’ın Megali İdea jeopolitiği çerçevesindeki hâkimiyet kurma isteği ve yayılmacı tutumu, iki ülke arasında yaşanan sürtüşmelerde Yunanistan’ın başrolü oynadığını göstermektedir. Modern Yunanistan’ın amacı, geçmişteki Bizans İmparatorluğu temelinde, yeni Büyük Helen İmparatorluğu’nu günümüzde tekrar canlandırmaktır. Osmanlı Devleti döneminde ortaya çıkmış bir kavram olan Megali İdea kavramı, Yunanistan’ın yönünü daha çok Doğu’ya doğru çevirerek, Rumlar dâhil tüm Yunan asıllıları bir araya getirmeyi hedeflediği bir sosyo- politik ve jeokültürel ideolojidir. Bu tez çalışmasında iki kıyıdaş-komşu güç olan Türkiye ve Yunanistan’ın, Doğu Akdeniz ekseninde coğrafi, jeopolitik, askeri ve enerji üretimi noktasında fotoğrafı çekilmeye gayret edilmiş; Yunanistan’ın Megali İdea’sı doğrultusunda Türkiye ile yaşadığı çıkar çatışmalarının Türkiye’deki yansımaları incelenmiş; bu çerçevede Türkiye’nin siyasi-askeri tutum ve duruşu irdelenmeye çalışılmış; Doğu Akdeniz’de yaşanan bu gerginliğin egemenlik ve paylaşım sorunu haline gelmesi üzerinde durulmuş; Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki hak ve menfaatleri incelenmiş; bölgede meydana gelen sorunlara ve yaşanan sürece ilişkin tespitler yapılmış ve Yunan Megali İdea jeopolitiğinin Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye yönelik güvenlik etki ve mülahazaları analiz edilmiş; sonuç ve değerlendirmede bu kapsamdaki tespit, düşünce, analiz ve yorumlarda bulunularak, bu bağlamda alınabilecek çeşitli tedbir ve stratejilere ilişkin öneriler getirilmiştir. Esas olarak nitel araştırma metodolojisini benimseyen bu tez çalışmasında, doküman analizi, içerik analizi ve yorumsamacılık gibi bilimsel araştırma yöntemlerinden faydalanılmıştır.

The Eastern Mediterranean region has always been an arm wrestling area between Turkey and Greece, due to the island of Cyprus, which is one of the target geographies of Greek Megali Idea. In this region, both Greece and Turkey have often faced each other, sometimes in the military field, to protect their interests in terms of political, military, economic and sovereign rights. In these confrontations, especially Greece’s desire to establish dominance within the framework of the Megali Idea geopolitics and its expansionist attitude show that Greece plays the leading role in the conflicts between the two countries. The aim of modern Greece is to revive the new Great Hellenic Empire in the present, on the basis of the Byzantine Empire of the past. The concept of Megali Idea, a concept that emerged during the Ottoman Empire, is a socio- political and geo-cultural ideology that aims to bring together all Greek origins, including Greeks, by turning Greece’s direction more towards the East. In this thesis, an effort was made to photograph Turkey and Greece, which are two riparian- neighboring powers, on the axis of the Eastern Mediterranean, in terms of geographical, geopolitical, military and energy production; in line with the Megali Idea of Greece, the reflections of the conflicts of interest with Turkey in Turkey were examined; in this context, Turkey’s political-military attitude and stance were tried to be examined; it was emphasized that this tension in the Eastern Mediterranean became a problem of sovereignty and sharing; Turkey’s rights and interests in the Eastern Mediterranean were examined; determinations were made regarding the problems occurring in the region and the process experienced, and the security effects and considerations of the Greek Megali Idea geopolitics towards Turkey in the Eastern Mediterranean were analyzed; in the conclusion and evaluation, determinations, thoughts, analyzes and comments in this context were made and suggestions were made regarding various measures and strategies that could be taken in this context. In this thesis, which mainly adopts the qualitative research methodology, scientific research methods such as document analysis, content analysis and hermeneutics were used.